Migrena
Migrena to przewlekła choroba neurologiczna, charakteryzująca się nawracającymi napadami silnego bólu głowy, często jednostronnego, pulsującego i znacznie utrudniającego codzienne funkcjonowanie. Napadom mogą towarzyszyć nudności, wymioty, światłowstręt oraz nadwrażliwość na hałas i zapachy. Według szacunków migrena dotyka nawet 10–15% populacji, częściej kobiet, szczególnie w wieku produkcyjnym.
Chociaż migrena nie zagraża życiu, jej wpływ na samopoczucie, zdolność do pracy i jakość życia jest ogromny. W ostatnich latach medycyna poczyniła duże postępy w leczeniu i profilaktyce migreny, co umożliwia lepszą kontrolę napadów i zmniejszenie ich częstotliwości.
W obrazie klinicznym migreny występuje przewlekły, napadowy ból głowy o różnym nasileniu, połączony z zaburzeniami neurologicznymi i silną nadwrażliwością bodźcową.
Czym jest migrena i jak wpływa na organizm
Migrena wynika z zaburzeń funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego dotyczących m.in. przewodnictwa nerwowego, nadwrażliwości neuronów oraz nieprawidłowej aktywacji układu trójdzielno-naczyniowego. Podczas napadu dochodzi do zmian w naczyniach krwionośnych mózgu oraz uwalniania substancji wywołujących stan zapalny i ból.
Choroba przebiega skokowo — pojawiają się okresy bezobjawowe i ostre epizody, które mogą trwać od kilku godzin do nawet 3 dni.
Rodzaje migreny
Najczęściej wyróżnia się:
• Migrenę bez aury — najczęstsza postać, napad bez objawów neurologicznych zapowiadających ból
• Migrenę z aurą — przed wystąpieniem bólu pojawiają się objawy takie jak zaburzenia widzenia, mowy lub czucia
• Migrenę przewlekłą — ból głowy utrzymuje się ≥15 dni w miesiącu przez ponad 3 miesiące
• Migrenę menstruacyjną — napady skorelowane z cyklem hormonalnym
Znajomość typu migreny pomaga dobrać odpowiednie leczenie.
Przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju migreny
Dokładna przyczyna migreny nie jest w pełni znana, jednak ważną rolę odgrywają:
• predyspozycje genetyczne
• zaburzenia neuroprzekaźnictwa (m.in. serotonina)
• wahania hormonalne — estrogeny
• nadwrażliwość układu nerwowego
Czynniki wyzwalające napady:
• stres i silne emocje
• zaburzenia snu — niedobór lub nadmiar
• odwodnienie i nieregularne posiłki
• niektóre pokarmy: alkohol (szczególnie czerwone wino), sery dojrzewające, kakao, glutaminian sodu
• intensywne zapachy, migające światło
• zmiany pogodowe
• miesiączka i antykoncepcja hormonalna
Wyzwalacze są indywidualne — warto je identyfikować i unikać.
Objawy migreny – jak ją rozpoznać
Migrena zwykle przebiega w napadach, które mogą obejmować kilka faz:
• Faza prodromalna — zmęczenie, ziewanie, drażliwość, łaknienie
• Aura (u części pacjentów) — np. błyski świetlne, mroczki, drętwienie twarzy
• Faza bólu — jednostronny, pulsujący ból głowy
• Nudności, wymioty, światłowstręt
• Faza postdromalna — wyczerpanie po bólu
Napad trwa zwykle 4–72 godzin. Każdy przypadek wymagający odmiennego leczenia może obejmować inne objawy.
Objawy alarmowe wymagające pilnej konsultacji:
• nagły, najsilniejszy ból w życiu
• niedowład, zaburzenia świadomości
• gorączka, sztywność karku
• pierwszy napad po 50. roku życia
Diagnostyka – jakie badania są konieczne
Rozpoznanie migreny opiera się głównie na wywiadzie i objawach klinicznych. Badania obrazowe wykonuje się w przypadku:
• atypowego przebiegu bólu
• podejrzenia chorób wtórnych (udary, guzy, malformacje naczyniowe)
Możliwe badania:
• rezonans magnetyczny (MRI)
• tomografia komputerowa (TK)
• badania krwi w celu wykluczenia innych przyczyn bólu
Dziennik bólów głowy pomaga w rozpoznaniu czynników wyzwalających.
Leczenie migreny
Leczenie dzieli się na:
1️⃣ Leczenie napadów — aby przerwać ból migrenowy
2️⃣ Leczenie profilaktyczne — aby zapobiegać napadom
Leczenie napadu:
• leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. ibuprofen, kwas acetylosalicylowy)
• tryptany — leki działające na receptory serotoninowe
• leki przeciwwymiotne (np. metoklopramid)
• ergotamina — rzadziej stosowana
Leczenie profilaktyczne:
• beta-blokery
• leki przeciwpadaczkowe
• leki przeciwdepresyjne
• toksyna botulinowa — w migrenie przewlekłej
• nowoczesne terapie biologiczne — przeciwciała anty-CGRP
Dobór leczenia zależy od częstotliwości i nasilenia napadów.
Kontrola i profilaktyka napadów
Bardzo ważne są działania niefarmakologiczne:
• regularny sen i unikanie jego zaburzeń
• odpowiednie nawodnienie i regularne posiłki
• unikanie indywidualnych czynników wyzwalających
• techniki relaksacyjne i redukcja stresu
• umiarkowana aktywność fizyczna
• ograniczenie alkoholu i kofeiny
• prowadzenie dziennika napadów
Im lepiej pacjent pozna swoją migrenę, tym skuteczniejsza jest profilaktyka.
Migrena u szczególnych grup pacjentów
Kobiety ciężarne — ograniczone możliwości leczenia, konieczna konsultacja lekarza
Dzieci i młodzież — częste bóle z objawami wegetatywnymi, wymagają obserwacji
Osoby starsze — częściej bóle wtórne, konieczna szersza diagnostyka
Pacjenci z depresją lub lękiem — silniejsze postrzeganie bólu
Powikłania nieleczonej migreny
Jeżeli migreny są częste i nieleczone, mogą prowadzić do:
• przewlekłego bólu głowy
• wyczerpania i okresowej niezdolności do pracy
• uzależnienia od leków przeciwbólowych
• zaburzeń snu i depresji
• pogarszania relacji społecznych
Wczesna interwencja medyczna zmniejsza te ryzyka.
Dieta i styl życia wspierające terapię
• dieta bogata w magnez, witaminy z grupy B i kwasy omega-3
• ograniczenie produktów zawierających tyraminę i glutaminian sodu
• utrzymanie prawidłowej masy ciała
• regularność posiłków
• suplementacja magnezu i ryboflawiny — po konsultacji z lekarzem
Zbilansowana dieta może zmniejszać częstotliwość napadów.
Migrena to przewlekła choroba neurologiczna, która może znacząco obniżać komfort życia, ale dzięki właściwemu leczeniu i profilaktyce wielu pacjentów odzyskuje kontrolę nad objawami. Regularne monitorowanie napadów, unikanie czynników wyzwalających, odpowiednia farmakoterapia i zmiany stylu życia mogą zmniejszyć częstotliwość oraz nasilenie bólu. Jeśli bóle głowy są intensywne, częste lub zmieniają swój charakter, warto skonsultować się z lekarzem, aby ustalić właściwą diagnozę i plan leczenia. Świadomość swoich objawów i profesjonalne wsparcie pozwalają przejść przez życie mimo migreny z poczuciem bezpieczeństwa i kontroli.